वैज्ञानिक समाजवाद निर्माणका सर्तहरू

अमर झाँक्री ‘सञ्जीव’लेखकका सबै लेख-रचना हेर्नुस्

हाम्रो पार्टीले नेपालमा दलाल संसदीय व्यवस्थाको विकल्पमा वैज्ञानिक समाजवाद स्थाापना गर्नका लागि सम्पूर्ण देशभक्त, वामपन्थी, सच्चा लोकतन्त्र पक्षधर शक्तिहरूसहित आम सर्वहारा—श्रमिक जनतालाई आह्वान गरिरहेको छ । उक्त महान् उद्देश्य पूरा गर्नका लागि सर्वहारा—श्रमिक वर्गको मुक्तिको दर्शनका रूपमा स्थापित मालेमावादी विचारको मार्गनिर्देशनमा एकीकृत जनक्रान्तिको राजनीतिक कार्यदिशा विकाससहित विगत ८ वर्षयता यसको कार्यान्वयन प्रक्रिया पनि अगाडि बढिरहेको छ । विश्वमा समाजवादी क्रान्तिका विभिन्न मोडेलहरू रहेका छन् । तीमध्ये रुसी तथा चिनियाँ मोडेलहरू विश्वव्यापी महत्वका रहे पनि ती कार्यदिशाको हुबहु प्रयोग आजको सन्दर्भमा असम्भव रहन गएको छ । विश्व–समाजवादी क्रान्तिका मूलतः यी दुवै मोडेलका सार्वभौमिक पक्षहरूमा नेपालको विशिष्ट पक्षलाई समावेशसहित नयाँ मोडेलको कार्यदिशाको संश्लेषण गर्नुपरेको हो । क्रान्तिकारी एवम् बलियो कम्युनिस्ट पार्टी निर्माण र आम मुक्तिकामी सर्वहारा—श्रमिक जनतालाई एकीकृत गर्नु यो कार्यदिशाको मूल अन्तर्वस्तु रहेको छ । यसो हेर्दा यी प्रश्नहरू आमरूपमा प्रयोग भएको जस्तो देखिए पनि त्यसको सार अन्तर्वस्तुमा कैयौँ भिन्नताहरू रहेका छन् जुन आजको विश्व र नेपालको वस्तुगत धरातलमा टेकेर निर्माण गरिएको छ । पार्टी कार्यदिशाको निर्माणका सन्दर्भमा पार्टीले वर्गसङ्घर्ष, उत्पादन सङ्घर्ष र वैज्ञानिक प्रयोगको माओवादी मान्यतालाई गहिरो गरी आत्मसात र प्रयोगलाई जीवन्त बनाउने कोसिस गरिरहेको छ ।
यो कुरा सर्वविदितै छ, विगत उन्नाईसौ शताब्दीको दोस्रो दशकदेखि सत्तरीको दशकसम्म आइपुग्दा वैचारिक र भौतिक रूपले पँुजीवादका विरुद्ध हाबी भएको समाजवादी सत्ता प्रतिक्रान्तिमा बदलिन पुगेको छ । यो तितो तर वास्तविक यथार्थलाई आजका क्रान्तिकारीहरूले महत्वपूर्ण शिक्षाका रूपमा ग्रहण गर्नुपर्दछ । इतिहासबाट सिकेर पनि वैज्ञानिक समाजवादी सत्तालाई प्रतिक्रान्तिबाट बचाउने विचार र विधिको विकास गर्न नसक्नु सर्वहारा—श्रमिक वर्गप्रतिको गम्भीर धोकाशिवाय केही हुन सक्दैन । यो ऐतिहासिक तथ्यसहित भाबी दिनमा वैज्ञानिक समाजवादको स्थापना, रक्षा र विकासका लागि क्रान्तिकारी कम्युनिस्ट पार्टीले निम्नआधारभूत सैद्धान्तिक र नीतिगत विषयहरूमा गम्भीरतापूर्वक ध्यान केन्द्रित गर्नु आवश्यक छ ः
पहिलो— विचार/राजनीति
सर्वहारा—श्रमिक वर्गको राज्यसत्ताको स्थापना, रक्षा र विकासको पहिलो सर्त वैज्ञानिक र वस्तुवादी विचार÷राजनीति हो जसलई हामीले मालेमावादी सिद्धान्तद्वारा निर्देशित विचार/राजनीतिका रूपमा आत्मसात गर्दै आएका छौँ । यसले मात्र वैज्ञानिक समाजवादको स्थापना, निर्माण र रक्षा गर्न सक्छ । मालेमावादी सिद्धान्तले समाजमा रहेका वर्गहरू, उनीहरुका बीच विद्यमान अन्तर्विरोधहरू तथा त्यसको समाधानका लागि सही बाटो देखाउने गर्छ । सबैखाले अन्याय, अत्याचार तथा राज्यसताद्वारा विभिन्न जनवर्गका विरुद्ध गरिने उत्पीडन एवम् दमनका विरुद्ध सङ्घर्षका लागि सर्वहारा श्रमिक जनताहरूलाई सङ्गठित गर्ने, सङ्घर्ष गर्ने र वैज्ञानिक समाजवाद निर्माणका लागि अगाडि बढ्ने बाटो देखाउँछ । राष्ट्रिय स्वाधीनता, आत्मनिर्भर अर्थतन्त्र तथा विभिन्न जनवर्गको हकहितको ग्यारेन्टीसहितको स्वतन्त्रता मालेमावादी विचार/राजनीतिका राष्ट्रिय अन्तर्वस्तुहरू हुन् भने सर्वहारा अन्तर्राष्ट्रियतावाद, बल प्रयोगको सिद्धान्त, वर्गीय अधिनायकत्वका प्रश्नहरू यसका अन्तर्राष्ट्रिय अन्तर्वस्तुहरू हुन् । यिनै राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय विचार÷राजनीतिका अन्तर्वस्तुहरूका कारण यो विद्यमान साम्राज्यवाद तथा दलाल पुँजीवादको तुलनामा हजारौँ गुणा उत्कृष्ट रहेको छ । यसप्रकारको वैज्ञानिक विचार/राजनीतिको आत्मसातीकरण र निरन्तर विकासद्वारा मात्र वैज्ञानिक समाजवादको स्थापना, निर्माण र रक्षा सम्भव छ ।
दोस्रो— क्रान्तिका तीन साधनको निर्माण र सशक्तीकरण
वैज्ञानिक समाजवादको स्थापनाका लागि सञ्चालन गरिने सङ्घर्षमा पनि र त्यसको निर्माण र रक्षाका लागि पनि क्रान्तिका तीन साधनहरूको निर्माण र सशक्तीकरण एउटा महत्वपूर्ण विषय हो । त्यसमा पहिलो पार्टीको सवाल आउँछ । त्यसप्रकारको कम्युनिस्ट पार्टी मालेमावादमा आधारित कम्युनिस्ट पार्टी जसले सर्वहारा—श्रमिक जनताको मुक्ति र परिवर्तनका लागि सङ्घर्षको नेतृत्व गर्न सकोस् । आजको युगमा मालेमाको खोज, अध्ययन—अनुसन्धान र प्रयोगसहित निरन्तर विचारको विकास गर्ने हैसियत राख्नसक्ने कम्युनिस्ट पार्टीको निर्माण निर्णायक र महत्वपूर्ण विषय हो जसले आफ्नो जीवन सदा हराभरा र क्रान्तिकारीकरण गरिरहेको होस् । आज हाम्रो पार्टीले त्यस दिशामा आफूलाई अगाडि बढाइरहेको छ । दोस्रो—सेना निर्माण— आज विश्वमा एकाध देशबाहेक सबै देशहरूले आफ्नो देशको रक्षाका लागि भनेर सेना निर्माणसहित ठूलो धनराशि खर्च गरिरहेका छन् । रूपमा देशको सीमा सुरक्षाको हवाला दिए पनि सेना मूलतः देशभित्रकै अन्तद्र्वन्द्वको व्यवस्थापनमा केन्द्रित भएको छ र मूलतः आफ्नै सत्ताको रक्षा गर्न मात्र केन्द्रित भएको तथ्य छर्लङ्क रहेको छ । विज्ञान, प्रविधि तथा सूचना—सञ्चारको विकासले अबको सुरक्षाप्रणाली कस्तो बनाउने भन्ने प्रश्न पनि आजको दुनियाँमा उठिरहेको छ । आजको तथ्य के रहेको छ भने विश्वका अति विकसित केही देशहरू जो साम्राज्यवादमा पुगेका छन् उनीहरूले चाहँदा विश्वका अधिकांश मुलुकहरूलाई सजिलै नियन्त्रणमा लिन सक्छन् । साम्राज्यवादको अल्पविकसित देशहरूलाई उपनिवेश वनाउने नयाँ विचार, शक्ति राष्ट्रहरूको बहुध्रुव तथा आपसी अन्तर्विरोध तथा कैयौँ अन्तर्राष्ट्रिय सन्धिहरूले यो अवस्था सजिलो भने छैन । तैपनि तथ्यहरूले के बताइरहेका छन् भने साम्राज्यवादको गहिरिँदै गएको सङ्कटका कारण युद्धको सम्भावना पनि बढिरहेको छ । जे भए पनि हामीले आमसर्वहारा—श्रमिक जनहरूको मुक्ति तथा देशको रक्षाका लागि एउटा बलियो जनताको राष्ट्रिय सेना निर्माण गर्नै पर्दछ । पेसेवर सेना मात्र होइन, बरु लाखौँ–करोडौँ जनतालाई सैन्यीकृत गरेर मात्र वैज्ञानिक समाजवादको स्थापना, निर्माण र रक्षा गर्न सम्भव छ ।
तेस्रो— संयुक्त मोर्चा वैज्ञानिक समाजवादी सत्ता प्राप्तिको सङ्घर्षमा विभिन्न राजनीतिक दलहरू, विभिन्न सङ्घ—सङ्गठनहरूलगायत विभिन्न सरोकारवाला पक्षहरूसँग संयुक्त मोर्चा निर्माण गर्नु पर्दछ भने सत्ताको सञ्चालनमा पनि नयाँ उचाइमा सैद्धान्तिक र व्यावहारिक अवधारणाको विकास र प्रयोग जरुरी छ ।
तेस्रो— कडा परिश्राम र सरल प्रशासन
हाम्रो पार्टीको कार्यप्रणाली सरल प्रशासन तथा कडा परिश्रममा आधारित छ । बलियो अर्थसम्बन्धको निर्माण, आत्मनिर्भर अर्थतन्त्रसहितको समृद्ध राष्ट्र तथा स्वस्थ नागरिक निर्माणका लागि हामीले प्रारम्भिक रूपमा यो कार्यप्रणाली अवलम्बन गर्दै आएका छौँ । यसका लागि हाम्रो पार्टीमा आबद्ध सबै नेता तथा कार्यकर्ताहरूले दैनिक भौतिक तथा मानसिक श्रममा भाग लिनुपर्छ । आज दुनियाँका अति विकसित चीन, अमेरिका, जापान, कोरिया, बेलायतलगायत राष्ट्र त्यतिकै त्यहाँ पुगेका होइनन्, बरु उनीहरूले भौतिक र मानसिक रूपले कडा परिश्रम गरेका छन् । कम्युनिस्ट पार्टीले भौतिक र मानसिक श्रम गर्ने कुरालाई जहिले पनि सम्मान र आत्मसात गर्नुपर्छ । समाजमा केही मानिसहरू श्रमलाई बेवास्ता र श्रमिकलाई घृणा गर्दछन् । त्यसप्रकारको गलत प्रवृत्तिले हामीलाई आर्थिक दृष्टिले परनिर्भर र स्वास्थ्यका दृष्टिले रोगको केन्द्र बन्नुशिवाय केही दिन सक्दैन । हाम्रो प्रशासनिक तरिकालाई सरल बनाउँदै श्रमको महत्वलाई आजैबाट बुझौँ, सहभागी बनौँ र देश तथा जनतालाई आत्मनिर्भर र समृद्ध बनाउनका लागि लागिपरौँ । वैज्ञानिक समाजवादको स्थापना, रक्षा र विकासका लागि यो निकै जरुरी महत्वको विषय रहन गएको छ ।
चौथो— बलियो अर्थतन्त्र
वैज्ञानिक समाजवादको स्थापना, निर्माण र रक्षाका लागि बलियो अर्थतन्त्रको आवश्यकता पर्दछ । यसको अभावमा वैज्ञानिक समाजवादको स्थापना, रक्षा र विकासको कल्पना पनि गर्न सकिँदैन । आज हाम्रो देशमा चलिरहेको दलाल संसदीय व्यवस्था पूर्णतः वैदेशिक ऋण, सहयोग र रेमिट्यान्समा आधारित रहेको छ । त्यसैले यो राज्यसत्ता दलाल प्रवृत्तिमा आधारित छ । अझ टिठलाग्दो कुरा त के छ भने दलाल संसदीय राज्यसत्ताका सञ्चालकहरू नै देशको अर्थतन्त्रका आधारहरू भत्काउने काम गर्दछन् । निजीकरणका नाममा विगतमा हाम्रा पचासौँ उद्योगहरू कौडीको भाउमा बेचिएका छन् । यसले हामो राष्ट्रिय अर्थतन्त्रलाई धराशायी पार्ने र पूर्णतः वैदेशिक ऋण र सहयोगमा रहन बाध्य पारेको छ । आज विज्ञानप्रविधिको विकास र त्यसको सही प्रयोग तथा मानवीय श्रमका कारण कैयौँ पुँजीवादी मुलुकहरूले उद्योग र कृषिका क्षेत्रमा गुणात्मक विकास गरेका छन् । कृषिका क्षेत्रमा इजरायलले गरिरहेको नमुना, खाडी राष्ट्रका कैयौँ मुलुकहरूले गरिरहेको कृषि क्षेत्रको प्रगति हेर्दा हाम्रो मुलुकले अर्थतन्त्रमा द्रुत गतिमा विकास गर्ने क्षमता राख्छ । हामीसँग भएका पर्याप्त साधन—स्रोतहरू जस्तो कि— जल, जमिन, जडीबुटी, खनिजजन्य, पर्यटन तथा मानवीय श्रमको सही रूपमा सदुपयोग गर्दा हामीले बलियो र आत्मनिर्भर अर्थतन्त्रको विकासमा गुणात्मक फड्को मार्न सक्नेछौँ ।
पाँचौँ— कूटनीतिक सम्बन्ध
यो स्वाभाविक कुरा हो– हरेक देशहरूका पारस्परिक सम्बन्धहरू राजनीतिक तथा कूटनीतिक सम्बन्धमा आधारित रहेका हुन्छन् जुन आफ्नो देशको व्यवस्थाअनुकूल राजनीतिक उद्देश्यद्वारा निर्देशित गरिएको हुन्छ । पुँजीवादी सत्ता सञ्चालकहरू आफ्नो सत्ताको रक्षा र सुदृढीकरण तथा श्रमिक वर्गमाथि उत्पीडन र लुटखसोटका लागि कूटनीतिक सम्बन्ध कायम गर्दछन् । यसको अन्तर्वस्तुमा बलिया राष्ट्रहरूले कमजोर राष्ट्रमाथि तथा शोषक वर्गले श्रमिक वर्गमाथि थिचोमिचो गर्ने रहेको हुन्छ तर समाजवादी राज्यसत्तामा एक देश र अर्को देशबीचको सम्बन्ध आपसी भातृत्व र पारस्परिक सेवा र लाभमा आधारित रहेको हुन्छ । यसले देश र जनताको सेवालाई केन्द्रभागमा राखेर आफ्ना कूटनीतिक सम्बन्धहरूलाई अगाडि बढाइरहेका हुन्छन् । त्यसका साथै साम्राज्यवादी उत्पीडनका विरुद्ध सङ्घर्ष गर्ने, शोषक तथा श्रमचोर वर्गका विरुद्ध श्रमिक वर्गका बीचमा एकता र वैज्ञानिक समाजवादको विश्वव्यापी लहर सिर्जना गर्नुका साथै वैज्ञानिक समाजवादको स्थापना, निर्माण र रक्षाका लागि एक अपरिहार्य आवश्यकता हो ।
माथि हामीले वैज्ञानिक समाजवादको स्थापना, निर्माण र रक्षाका सन्दर्भमा सङ्क्षिप्त चर्चा ग¥यौँ । यो कुन अर्थमा भने आजको युगमा दुनियाँको कुनै पनि देशमा वैज्ञानिक समाजवादी राज्यसत्ता रहेको छैन । विचार, राजनीति र कार्यक्रममा पुँजीवादको तुलनामा कैयौँ गुणा श्रेयष्कर भए पनि आज वैज्ञानिक समाजवाद भौतिक रूपले पुँजीवादसँग पराजित हुन पुगेको छ । यसलाई हामीले अस्थायी र सापेक्षित हारका रूपमा परिभाषित गरेका छौँ किनकि वैज्ञानिक समाजवादी राज्यसत्ता सर्वहारा—श्रमिक वर्गको नेतृत्वमा निर्माण हुने सत्ता हो जुन वर्गलाई मालेमावादले उदीयमान वर्गका रूपमा मान्दछ र यसको विजय सुनिश्चित छ भन्ने मान्यतालाई आत्मसात गर्दछ । सैद्धान्तिक रूपले यो ऐतिहासिक तथ्यमा सहमत हुने हामी कम्युनिस्टहरू आजैदेखि वैज्ञानिक समाजवादको स्थापना, निर्माण र रक्षाका लागि गर्नसक्ने योगदानका लागि तयार बनौँ । नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलनमा नकारात्मक विरासतका रूपमा देखापरिरहेको केवल शास्त्रलाई मात्र आधार मान्ने र समाजवादलाई सुदूरभविष्यको विषय बनाउने गलत रुझानबाट मुक्त हँुदै शास्त्र र जीवन–व्यवहारलाई जोड्न सक्ने आदर्श स्थापित गराँै जसले समाजवादी आन्दोलनलाई हराभरा र जीवन्त बनाउँदै सिङ्गो मानव समाजलाई दुनियाँले देख्ने गरी बदल्न सकोस् ।